Descartes Centre Colloquium met Stefano Furlan en Jürgen Beyer

Stefano Furlan: Uprooting the Tree of Physics: John Wheeler, het gewelddadige heelal en de wet zonder wet

John Wheeler (1911-2008) wordt algemeen beschouwd als een sleutelfiguur in de 20e-eeuwse natuurkunde, maar de redenen voor die status zijn, althans gedeeltelijk, intrigerend ongrijpbaar. Na een korte inleiding die illustreert wat bedoeld kan worden met "historische epistemologie" bij toepassing op recente natuurkunde, zal ik een overzicht geven van Wheeler's traject tussen het begin van de jaren vijftig, toen hij begon te werken aan algemene relativiteit en aanverwante zaken, en het midden van de jaren zeventig, het begin van een overgangsfase die hem uiteindelijk zou leiden tot zijn beroemde "het van bit". Meer specifiek zal ik Wheeler's eigenaardige houding tegenover het verleden schetsen, zijn relatie met Einstein en Bohr, zijn heuristische methodologie, zijn geometrodynamisch programma, de lange weg die hem bracht tot de enthousiaste popularisator van zwarte gaten, zijn verrassende conclusie van een fundamentele wetteloosheid van het universum, zijn hernieuwde belangstelling voor de grondslagen van de kwantummechanica - en hoe al deze onderwerpen met elkaar verbonden waren in Wheeler's hoogst originele visie.

Jürgen Beyer: Het schrijven van een biografie over de eerste Europese atheïst: Matthias Knutzen (ca. 1646 - na 1674)

In de tweede helft van de zeventiende eeuw was "atheïsme" een veelgebruikt etiket voor een breed scala aan ideeën en praktijken. Slechts weinigen ontkenden openlijk het bestaan van bovennatuurlijke wezens, en nog minder mensen deden dat in het openbaar en met een eigen naam. Matthias Knutzen wordt algemeen beschouwd als de eerste atheïst van dit type. Hij presenteerde zijn opvattingen in drie handgeschreven traktaten die hij in 1674 aan de universiteit van Jena verspreidde voordat hij uit het zicht verdween. In het jaar daarop publiceerde de theologieprofessor van Jena, Johannes Musæus, de drie teksten als bijlage bij een weerlegging van Knutzen's leer, nadat hij een indrukwekkende hoeveelheid biografische gegevens over Knutzen had verzameld. Musæus' boek is de basis geweest van al het onderzoek naar Knutzen tot nu toe. Er is geen serieuze poging gedaan om een biografie te schrijven op basis van andere bronnen. Ik probeer dit wel te doen. Nieuwe bronnen stellen ons zelfs in staat nieuwe informatie te halen uit de teksten die al bijna 350 jaar bekend zijn.

Voor meer informatie over de sprekers leest u hier het Engelstalige bericht.