Zoeken naar de beste behandeling voor depressieve jongeren

Op de meest deprimerende dag van het jaar, de derde maandag van januari, is er volop aandacht voor sombere gevoelens. Zo is er op deze ‘Blue Monday’ het jaarlijkse Depressiegala, dat pleit voor meer openheid en begrip rond depressiviteit. Universitair docent Denise Bodden onderzoekt de behandeling van depressie onder jongeren.

Dr. Denise Bodden is heel blij met initiatieven als het Depressiegala, omdat er volgens haar een taboe ligt op dit onderwerp. “Op Instagram ziet alles er geweldig uit, met al die mooie plaatjes van perfecte levens. Dat kan voor jongeren heel confronterend zijn als ze niet goed in hun vel zitten.” Als we opener over onze psychische gezondheid te praten, trekken jongeren sneller aan de bel, verwacht Bodden. “Nu schamen ze zich er zo voor dat ze geen hulp zoeken.” Wel valt er volgens Bodden nog winst te behalen, namelijk op de alertheid van de omgeving, zoals ouders en leerkrachten. “Het is belangrijk om te weten hoe je depressiviteit bij een ander kunt herkennen.”

Inmiddels weten we van sommige therapieën dat ze werken, maar nog niet waarom.

Wel 70 verschillende soorten

Als jongeren uiteindelijk hulp zoeken, wat voor behandeling krijgen ze dan? De kans is groot dat ze cognitieve gedragstherapie volgen. Uit onderzoek dat Denise Bodden samen met Yvonne Stikkelbroek deed, blijkt dat deze methode werkt. “Maar binnen die cognitieve gedragstherapie zijn er wel 70 protocollen en modules om depressie en angst te behandelen. Inmiddels weten we van sommige therapieën dat ze werken, maar nog niet waarom.” Samen met Marieke van den Heuvel en het Trimbos onderzoekt Bodden de gemeenschappelijke factoren in al die behandelingen. “Als jongeren kampen met een depressie, zullen ze met therapie proberen anders te leren denken, meer activiteiten te doen, zelf oplossingen bedenken bij problemen en ontspannen." Bodden en haar team testen deze vier elementen afzonderlijk uit om te zien welke het effectiefste is. 

Focus op jongeren

Behalve dat Bodden het ontzettend leuk vindt om met jongeren te werken, benadrukt ze ook de maatschappelijke relevantie van de doelgroep. “We zien dat rond het veertiende levensjaar gemiddeld de meeste depressieklachten ontstaan. Tegelijkertijd weten we dat het erg moeilijk is om van een depressie af te komen.” Haar missie is dan ook een depressie te voorkomen. “Als we er vroeg bij zijn, kunnen we bovendien de kans op een terugval verkleinen.” Als maatschappij betalen we jaarlijks 37,7 miljoen euro aan de behandeling van depressieve jongeren. “Behalve het verbeteren van de kwaliteit van leven, kunnen we met preventieve behandeling dus ook nog eens heel veel geld besparen.”

We proberen met de jongeren de kwaliteit van het leven zo goed mogelijk te houden, ondanks hun depressie. Wat vind je belangrijk en wie wil je zijn? Een aanpak die helemaal past bij deze tijd.

Nieuwe ontwikkelingen

Al vanaf de jaren ’70 volgen mensen cognitieve gedragstherapie, maar behandelingsmethoden voor depressie staan zeker niet stil. Zo wordt er momenteel onderzocht door Sanne Rasing wat de meerwaarde is van behandelingen die zowel face-to-face als online plaatsvinden. Daarnaast worden andere vormen van therapie ontwikkeld zoals Acceptance and Commitment Therapie, waarin mindfulness een belangrijke rol speelt. Deze vorm van therapie is steeds meer in opkomst. Met goede resultaten: “Uit ons onderzoek in samenwerking met therapeut Denise Mathijssen en Altrecht Utrecht, blijkt dat deze behandeling goed aansluit bij de jongeren. "Een veelgehoorde reactie: eindelijk niet meer vechten tégen de depressie", vertelt Bodden enthousiast. “We proberen met de jongeren de kwaliteit van het leven zo goed mogelijk te houden, ondanks hun depressie. Wat vind je belangrijk en wie wil je zijn? Een aanpak die helemaal past bij deze tijd.”, legt Bodden uit. Een uitkomst voor wie kampt met een terugkerende depressie en die geen profijt hebben bij andere soorten therapie. “Sommigen lukt het echt niet om hun denkpatroon te veranderen. ‘Het zit in me’, horen we dan.”

‘Ik wil een bijdrage leveren aan de kwaliteit van leven’

Kruisbestuiving tussen behandelkamer en wetenschappelijk onderzoek

Denise Bodden staat met haar ene been in wetenschappelijk onderzoek naar de behandeling van depressie en met haar andere been in de (behandelings)praktijk, namelijk als psycholoog. “Tegen collega’s zeg ik weleens gekscherend ‘Wat leuk, ik krijg weer een depressieve cliënt’. Natuurlijk is er helemaal niets leuk aan een depressie, maar mijn werk is dat wel.” Werkzaam blijven in de praktijk is voor haar heel belangrijk. “Je kunt het zien als een kruisbestuiving tussen de behandelkamer en het onderzoek. De resultaten uit mijn onderzoek kan ik meteen terugkoppelen aan professionals en in de behandelkamer houd ik ‘feeling’ met de doelgroep.” In beide sectoren wil ze hetzelfde bereiken: “een bijdrage leveren aan de kwaliteit van leven.”

Onderzoeksthema Dynamics of Youth

Wil je maatschappelijke problemen aanpakken, dan kun je het beste beginnen bij kinderen. Het Utrechtse onderzoeksthema Dynamics of Youth investeert in een veerkrachtige jeugd. Wetenschappers uit alle vakgebieden werken samen om kinderontwikkeling beter te leren begrijpen. Hoe helpen we kinderen en jongeren groeien en bloeien in onze snel veranderende samenleving?

Lees ook:

• “Leer je kind het zelf te doen”: Hoogleraar Susan Branje over de rol van ouders bij toenemende werkdruk onder jongeren 
• Jeugd psychisch ongezond, maar wel gelukkig?: Hoogleraar Marloes Kleinjan over de recente cijfers