Vrouwenquotums om meer gendergelijkheid op festivals te krijgen, is dat eigenlijk iets positiefs?

Er is nog veel ongelijkheid op festivals en ook dit festivalseizoen zijn mannen oververtegenwoordigd op podia. Sommige festivals, zoals Welcome to the Village, werken daarom met een vrouwenquotum, waarbij 50% van de acts bestaat uit vrouwen. Ook initiatieven als Keychange werken toe naar meer gelijkheid. Maar is een vrouwenquotum wenselijk? Astrid Kerchman, Pauline Salet (beiden RMA Gender Studies) en muziekwetenschapper Sara Lambrecht lichten toe.

De voordelen van een quotum

Kerchman en Salet: “Tot op zekere hoogte werkt het instellen van quota zeker, het verschil is immers vrijwel direct terug te zien op de podia. Daarnaast leidt het instellen van quota tot debat in zowel de muziekwereld als in het publieke discours. Een internationaal initiatief zoals Keychange, dat samen met de aangesloten festivals en conferenties streeft naar een gelijke man-/vrouwverdeling in 2022, heeft er bijvoorbeeld aan bijgedragen dat er nu veel meer over wordt gepraat dan pakweg vijf jaar geleden.”

Tot op zekere hoogte werkt het instellen van quota zeker, het verschil is immers vrijwel direct terug te zien op de podia. Daarnaast leidt het instellen van quota tot debat in zowel de muziekwereld als in het publieke discours.

kortetermijnoplossing

Sara Lambrecht beaamt dat: “Het is een zeer positieve ontwikkeling dat het een maatschappelijk gesprek is geworden, waardoor er veel aandacht is voor diversiteit en inclusiviteit. Je werkt daardoor ongemerkt aan de bewustwording rond deze belangrijke thema's bij het publiek.” “Maar”, stellen Kerchman en Salet, “of een quota instellen ook op de langere termijn zorgt voor diversiteit is nog maar de vraag, het is vooral een kortetermijnoplossing en om voor structurele verandering te zorgen is meer tijd, aandacht en onderzoek nodig.”

Met quota los je genderongelijkheid niet echt op. Denk bijvoorbeeld aan het verschil in salarissen van werknemers op basis van geslacht.

Kanttekeningen

Lambrecht vindt quota in zekere zin een noodzakelijk kwaad: “Ze vormen een beperkte stok achter de deur om een genderbalans te creëren. Helaas zijn we niet zo ver dat iedereen automatisch streeft naar een transparante en gelijkwaardige samenleving, weerspiegeld in de organisaties en programma's van de muziekindustrie. Maar met quota los je genderongelijkheid niet echt op. Denk bijvoorbeeld aan het verschil in salarissen van werknemers op basis van geslacht.”

tokenism

Een ander gevaar volgens Kerchman en Salet is tokenism, “wanneer een quotum meer een symbolisch gebaar is dan dat er reëel verschil gemaakt wordt. Bij festivals zie je dit bijvoorbeeld terug wanneer er wel vrouwelijke artiesten geboekt worden, maar zij alleen op de kleine podia staan.”

Verandering van de industrie

Er moet dus meer veranderen volgens Kerchman en Salet: “Je kunt niet met een boze vinger aanwijzen waar het probleem precies zit, het zit op alle lagen: waar festivals hun artiesten vandaan halen, wat weer te maken heeft met wat er op de radio gespeeld wordt en wat voor muziek er wordt uitgebracht bij de labels. Het is een keten waarvan alle schakels enorm met elkaar verweven zijn.”

quotum slechts hulpmiddel

Een quotum lost dat niet op: “Een quotum instellen wordt te vaak gezien als een oplossing, een eindpunt, terwijl het slechts een hulpmiddel is. Een quotum kan wel helpen als er ook wordt gekeken naar de verschillende lagen binnen de muziekwereld. Dus: wie zijn de programmeurs, de werknemers binnen de festivalorganisatie, de labelbazen, de radio-dj’s?”. Lambrechts is het daar mee eens: “We zouden eigenlijk moeten streven naar een poel van artiesten en werknemers die 50/50 gevuld zijn met kwaliteitsvolle kandidaten. Als je dat echt goed wilt aanpakken, dan moet je de hele muziekindustrie 'from the bottom up' zo inrichten dat kandidaten die welvaren bij quota van meet af aan de kans krijgen om lessen te volgen, begeleiding te krijgen en gestimuleerd te worden. Alleen op die manier wordt het een fluitje van een cent om je aan eventuele quota te houden.”

sara lambrecht

Sara Lambrecht is tijdelijk docent in de Muziekwetenschap bij het departement Media- en Cultuurwetenschappen en voornamelijk actief in de master Applied Musicology. Daarnaast is zij bookingsagent voor o.a. het hedendaagse Goeyvaerts Strijktrio. 

Pauline Salet

Pauline Salet voltooide onlangs de onderzoeksmaster Gender Studies aan de Universiteit Utrecht. Voor haar scriptie deed zij onderzoek naar de representatie van vrouwen in Nederlandse musea.

Astrid Kerchman

Astrid Kerchman rond momenteel de onderzoeksmaster Gender Studies af, en is redacteur en onderzoeksassistent bij MOED Museum of Equality and Difference.

Beiden werkten afgelopen jaar mee aan een breder onderzoek van Mama Cash over de positie van vrouwelijke kunstenaars in verschillende Nederlandse kunst- en cultuurdisciplines.