“Varkens testen we met M&M’s, kippen met druiven”

Kennen varkens optimisme en pessimisme? Hoe slim zijn kippen? Hebben varkens een goed lange termijn geheugen? Met deze vragen houdt gedragsonderzoeker Rebecca Nordquist zich dagelijks bezig. “We weten pas heel weinig over het geheugen en de emoties van varkens en kippen”, vertelt Nordquist. “Het is belangrijk om daar meer van te weten, zodat we betere beslissingen kunnen nemen op het gebied van huisvesting en omgang met dieren.”

Nordquist doet onderzoek naar gedrag van (jonge) landbouwhuisdieren en de invloed van diermanagement. “Onder diermanagement valt alles wat met houden van dieren te maken heeft”, legt ze uit. “Dus de huisvesting, het soort voer, tijdstippen waarop dieren te eten krijgen, hoe groot de groep is, wat voor genetische soorten je kruist en ga zo maar door.” Nordquist onderzoekt wat de invloed is van diermanagement op het gedrag en het geheugen van landbouwhuisdieren.

“We weten pas heel weinig over het geheugen en de emoties van varkens en kippen”

Geheugentest

“Voor het testen van korte- en lange termijn geheugen van varkens hebben we een mooie proefopstelling”, vertelt Nordquist enthousiast. “Loop je even mee? Dan laat ik het zien.” In de stal staat een varken al klaar voor de test. Met een trek aan het touw opent een collega-onderzoeker de deur voor het varken naar een vierkante ruimte. Het varken komt enthousiast binnen gelopen. In de ruimte staan zestien voorbakken opgesteld in vier rijen van vier. Het varken begint onmiddellijk de voerbakken af te speuren.

Het varken speurt in de proefopstelling naar M&M's

M&M’s zoeken

“In vier van de zestien voerbakken zijn M&M’s verstopt,” vertelt Nordquist. “Daar houden varkens van. De M&M’s liggen iedere dag opnieuw in dezelfde vier voerbakken. Maar de voerbakken zijn bedekt met een bal, dus het varken kan niet zien waar de M&M’s liggen.” Dit varken doet de test voor de eerste keer, en gaat dus alle voerbakken af. Het is de bedoeling dat hij op een gegeven moment alleen naar de voerbakken gaat die M&M’s bevatten. Dat kunnen varkens erg goed, blijkt uit onderzoek van Nordquist: “Na ongeveer twee weken voeren varkens de taak foutloos uit. Ze hebben een goed geheugen.”

Onderzoeker verstopt M&M's onder de rode bal in de proefopstelling

Betrouwbaar onderzoek

Doordat dieren niet kunnen praten, is testen soms best lastig. Nordquist: “Laatst hadden we bijvoorbeeld een varken dat geen M&M’s lustte, die wilde graag broccoli. Daar moet je dan op inspelen. Uiteindelijk leert het varken de test dan wel.” Het valide en betrouwbaar testen van landbouwhuisdieren is één van de belangrijkste pijlers van de onderzoeksgroep: “We willen er zeker van zijn dat we meten wat we denken te meten, en dat we het onderzoek kunnen herhalen.”

Lekkere beloning

De Utrechtse onderzoekers testen het geheugen van kippen op dezelfde manier als de varkens, maar dan met druiven als beloning. Nordquist: “We hebben gekeken welke beloning het beste werkt. Kippen lusten ook graag meelwormen, maar die kropen steeds weg dus dat was onpraktisch. Kippen vinden spaghetti ook erg lekker, maar dat werd een kliederboel. Uiteindelijk was druiven de beste optie: lekker én praktisch!”

Wij, mensen, maken beslissingen op basis van wat we denken dat goed is voor dieren. Maar misschien ervaren dieren dat wel heel anders.

Optimistische varkens?

Nordquist gaat zich nu bezighouden met de vraag of varkens optimisme en pessimisme kennen. Daarvoor gebruikt ze een proefopstelling met twee voerbakken. Eerst leert ze de varkens om bij een hoge toon de linker voerbak te kiezen, en bij een lage toon de rechter voerbak. In de linker voerbak ligt altijd één beloning, en in de rechter voerbak vijf beloningen. Op een gegeven moment associëren ze de lage toon met vijf beloningen. Dan komt het moment suprême. De onderzoekers laten een toon horen precies tussen de hoge en de lage toon in. De vraag is natuurlijk: gaat het varken naar links omdat hij verwacht weinig beloning te krijgen, of naar rechts omdat hij verwacht veel beloningen te krijgen?

Deze kip gaat recht op haar doel af; de druif die in het huisje verstopt zit.

Innerlijke staat

Psychologen voeren precies dezelfde test uit bij mensen. Als proefpersonen eerst blije filmpjes kijken, kiezen ze vaak de positieve uitkomst. Depressieve mensen kiezen juist vaak de negatieve uitkomst. De test zegt dus iets over de innerlijke staat van mensen en dieren. Nordquist is benieuwd naar de uitkomst bij varkens: “Het is belangrijk om te weten. Wij maken vaak beslissingen op basis van wat wij, mensen, denken dat goed is voor dieren. Maar misschien ervaren dieren dat wel heel anders.”

Grote worpen leiden tot langdurig slechter geheugen bij biggen

Een van de promovendi van Nordquist, Sanne Roelofs, deed onderzoek naar het effect van grote worpen. Op commerciële varkensbedrijven krijgen zeugen steeds meer biggen. Niet iedere big krijgt in de buik dan voldoende zuurstof en voedingstoffen. Het gevolg? Hele kleine en lichte biggen. Uit onderzoek van Sanne Roelofs blijkt dat het lage geboortegewicht op de lange termijn resulteert in een slechter geheugen. Lees hier meer over haar promotieonderzoek over grote worpen.