Permanente vlinderkas in Botanische Tuinen

Oranje-wit, paars-zwart of juist zo doorzichtig als glas: sinds mei 2019 fladderen dagelijks tientallen soorten vlinders door de nieuwe vlinderkas in de Botanische Tuinen. Vóór de aanleg van de permanente tuin werd elk jaar opnieuw voor de zomer een kas omgebouwd tot vlinderparadijs.

Het ombouwen van de kas kostte elke keer weer veel manuren, vertelt Wim Kersten, bioloog en vlinderexpert bij de Botanische Tuinen. “Met het opbouwen en afbreken van de vlindertuin waren we bij elkaar acht weken bezig”. Maar toch was dat niet het grootste nadeel van de tijdelijke vlindertuin. Er was ook geen mogelijkheid om blijvende vlinderpopulaties op te bouwen. Wim: “We konden zelf niet alle soorten duurzaam kweken. En dat is jammer, vooral met het oog op educatie, want dan kun je bezoekers niet de hele levenscyclus laten zien van eitje tot vlinder.”

Een tijdelijke vlindertuin was dus eigenlijk geen optie meer. In 2018 nam Botanische Tuinen daarom het initiatief om geld te werven voor een écht vlinderparadijs. Dit deden ze met de hulp van het Utrechts Universiteitsfonds. Het project werd opgenomen in de jaarlijkse Doorgeven-campagne. Het resultaat? 185 donateurs brachten 7.726,96 euro bij elkaar. Daarnaast doneerde het K.F. Hein Fonds, een bevriend vermogensfonds van het Utrechts Universiteitsfonds, 6.000 euro aan het project. Dankzij deze en andere bijdragen was de vlinderkas binnen mum van tijd een feit.

Eigen vlinderpopulatie

Sinds de opening is de vlindertuin een van de populairste onderdelen van de Botanische Tuinen. De helft van het publiek komt er speciaal voor naar Utrecht. Daarnaast zijn er regelmatig scholen en is de vlinderkas een hotspot voor vlinderfotografen. Wim en de andere vrijwilligers zijn ook dolblij met het nieuwe vlinderverblijf. “Ik ben enorm dankbaar. Nu komen er elke week 50 á 100 poppen binnen vanuit de Filipijnen, Kenia en Costa Rica waarmee we ook zelf kunnen kweken.”

Nu komen er elke week 50 á 100 poppen binnen vanuit de Filipijnen, Kenia en Costa Rica waarmee we ook zelf kunnen kweken

Kant-en-klare vlinders via de post? “Ja! We halen onze vlinders van kwekerijen. Die zijn meestal gevestigd in dorpjes in de buurt van de bossen waar de vlinders leven. De locals vangen dan af en toe een vrouwtjesvlinder, en die leggen al gauw 200 eitjes. Zodra deze eitjes uitgroeien tot rups en daarna veranderen in poppen, komen ze onze kant op. Dit helpt trouwens niet alleen onze en alle andere vlindertuinen in Nederland, het geeft ook een economische impuls om de bossen daar te behouden. En wellicht nog belangrijker: vlinders, met al hun verschillende kleuren en patronen vertellen samen het verhaal en het belang van biodiversiteit. Alles heeft namelijk zijn eigen taak in ons ecosysteem. Ook vlinders. Zo bestuiven vlinders bloemen en planten, en zijn de eitjes die de vrouwtjes leggen en de rupsen die daar uit komen een grote voedselbron voor andere dieren.”

Ik geef bezoekers tips om hun eigen tuin vlindervriendelijker te maken

Helaas neemt in Nederland én in de rest van de wereld de biodiversiteit razendsnel af. Wim: “Dat is slecht nieuws, want niet alleen wijzelf zijn afhankelijk van die biodiversiteit, ook vlinders. Vlinderrupsen zijn kieskeurig en voeden zich meestal maar met één of enkele plantensoorten, hun waardplant. Vlinders gaan daarom gericht op zoek naar deze planten om hun eitjes op te leggen. Als deze planten niet meer bestaan, is de kans groot dat de vlindersoort uitsterft. Het is dus belangrijk dat bezoekers, en vooral kinderen, geïnteresseerd raken in biodiversiteit en hoe ze kunnen helpen om onze omgeving diverser te maken. Ik geef bijvoorbeeld tips over hoe ze hun eigen tuin vlindervriendelijk kunnen maken.”

Levend project

Er zijn twaalf vlindertuinen in Nederland. Wat maakt de vlindertuin in de Botanische Tuinen uniek? Wim: “Het persoonlijke contact. Vlindertuinen in grote dierentuinen zijn erg groot. Bezoekers lopen er doorheen en denken: leuk. Bij ons zijn er regelmatig vrijwilligers aanwezig die van alles kunnen vertellen en laten zien. Daarnaast zijn onze vlinders heel actief. De poppen komen voor de ogen van bezoekers uit en de vlinders vliegen van plant naar plant. Perfect om ze van dichtbij te bewonderen en mooie foto’s te schieten.”

Hoewel de kas is ingericht, het net hangt en de vlinders rondfladderen, is de vlinderkas toch nog lang niet af, vertelt Wim. “De vlinderkas is een levend project. Doordat de rupsen de bladeren eten, blijven we nieuwe planten in de tuin zetten en nieuwe vlinders kweken.” Wim’s grootste wens? “Een zeldzame soort zoals de vogelvlinder naar Utrecht halen en daarmee onze eigen populatie kweken.”