Lichte stijging dierproeven Universiteit Utrecht en UMC Utrecht
Het aantal dierproeven uitgevoerd aan de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht is van 19.078 in 2019 gestegen naar 20.433 in 2020, een toename met 1.355. Dit is deels te verklaren door een groot onderzoek met zebravissen en kleinschaliger onderzoek naar COVID-19 bij huisdieren en asieldieren.
Door de coronacrisis zijn de cijfers van 2020 lastiger te duiden dan anders. Enerzijds werd er extra onderzoek gedaan naar COVID-19 bij huisdieren en asieldieren, wat de cijfers iets opdrijft. Anderzijds werd er onderzoek en onderwijs met proefdieren afgelast of uitgesteld, wat de cijfers verlaagt. Het is dan ook niet te voorspellen hoe de cijfers van 2021 zullen uitvallen.
Een daling die wel doorzet is die van het aantal gedode proefdieren die niet ingezet zijn voor dierproeven. Er worden minder proefdieren gefokt en herplaatsbare dieren worden aangeboden voor adoptie door particulieren.
Besmettelijkheid honden en katten bij COVID-19
Extra COVID-19-onderzoek werd gedaan in de vorm van onderzoek waarbij 203 honden en 429 katten in huishoudens, dierenopvangcentra en dierenartsenpraktijken werden getest op COVID-19. Dit gebeurde met ‘licht ongerief’, zoals het afnemen van speeksel of bloed. Er kwamen geen laboratoriumdieren aan te pas. Het doel van dit onderzoek was om na te gaan of honden en katten die dicht bij mensen leven een rol spelen in de verspreiding van het virus. Voorlopige resultaten laten zien dat honden en katten geïnfecteerd kunnen worden door hun baasje, maar ook dat de huisdieren niet of nauwelijks ziek worden en geen rol lijken te spelen in de verspreiding van het virus.
Zebravissen voor een veilige leefomgeving
Daarnaast werd er 3.050 zebravissen ingezet voor onderzoek naar de invloed van chemische stoffen in het milieu op stofwisselingsziekten als obesitas en diabetes. Ook voor de vissen was het ongerief licht: het wegknippen van een stukje vin om de dieren van elkaar te kunnen onderscheiden. De vissen werden gehouden in aquaria in het laboratorium. Wel werden ze uiteindelijk gedood, om ze te kunnen onderzoeken. De toxicologen die dit onderzoek doen startten overigens onlangs ook een groot project met proefdiervrij onderzoek op basis van data over mensen: het Virtual Human Platform.
Transitie naar proefdiervrije innovatie
De universiteit en het UMC werken al jarenlang aan vervanging, vermindering en verfijning van dierproeven, onder andere in het 3Rs Centre. Om het innovatieve denken extra te versnellen stelden ze onlangs samen met de Hogeschool Utrecht de werkgroep Transitie Proefdiervrije Innovatie Utrecht in. De werkgroep dient als vraagbaak, legt contacten voor samenwerking en stimuleert onderwijs over proefdiervrije innovaties. In 2020 ontwikkelde ze met hulp van interne en externe partners een nieuwe Engelstalige mastercursus: Better Science with Less Animal Experimentation. Momenteel wordt samengewerkt met andere partijen aan de complete scholing van bachelorstudenten tot en met professionals (postacademisch onderwijs).