‘Ik heb het gevoel alsof ik ondernemer ben zonder bedrijfsrisico’

Als brede universiteit heeft de Universiteit Utrecht uiteenlopende voorbeelden van ondernemerschap en ondernemendheid op alle vak- en onderzoeksgebieden. Van docenten en studenten tot alumni en wetenschappers, van geesteswetenschappen tot biomedische innovaties - en vaak interdisciplinair. Het Centre for Entrepreneurship besteedt in deze artikelenreeks aandacht aan deze inspirerende entrepreneurial minds.

Associeer je rechtsgeleerdheid niet direct met ondernemerschap? Dan ken je Willem Janssen nog niet! Naast zijn werk als onderzoeker en zeer geliefd docent – in 2018 en 2020 werd hij genomineerd voor ‘Beste docent van het Jaar’ – heeft hij al een tijdje een eigen podcast (Bestek – de Aanbestedingspodcast) en initieerde hij in 2020 een Law Clinic waarin excellente studenten aan de slag gaan met juridische vraagstukken van startups en beginnende ondernemers.

Vertel eens, een Law Clinic voor ondernemers uit Utrecht?

De Utrecht Law Clinic brengt talentvolle rechtenstudenten en startups en scale-up uit de regio bij elkaar. De studenten doen een jaar lang zo’n vier tot acht uur per week werkervaring op en de ondernemers worden geholpen met gedegen juridische adviezen of bijstand in een juridische procedure.

Het is leuk om te zien dat dingen die je van tevoren bedenkt niet altijd lopen zoals je vooraf had bedacht. Zo hadden we bedacht om de studenten eerst workshops te laten volgen om vaardigheden te trainen: hoe neem je ethisch verantwoorde beslissingen, hoe stel je contract op, hoe ga je met cliënt om? Dat zit niet in de reguliere vakken.

Het plan was dan ook: eerst training, dan adviseren. Maar vanaf het eerste moment stonden er al cliënten voor de deur, dus zijn we gelijk begonnen. Een vliegende start voor de studenten dus, maar het werd zo wel leuker en ondernemender. We konden tijdens de workshops meteen reflecteren op een cliëntgesprek, en met eigen voorbeelden en vragen van de studenten aan de slag. Echt leren in, en reflecteren op, de praktijk dus.

Ben je altijd al ondernemend geweest?

Ik denk het wel, ik heb het altijd leuk gevonden nieuwe dingen te bedenken en ik haal er heel veel energie uit om zelf wat op te zetten.

Waarom ben je dan wetenschapper geworden?

Als je een goed idee hebt als wetenschapper is er altijd ruimte om dat te laten slagen, zeker bij Rechtsgeleerdheid. Dat zie ik bij alle projecten die ik heb gedaan. De reacties zijn positief en er is ruimte om ermee aan de slag te gaan. Dat vind ik het leukste aan werken bij de universiteit, de vrijheid die je hebt. Ik heb eigenlijk het gevoel alsof ik ondernemer ben zonder bedrijfsrisico.

Soms wil ik sneller dan dat de universiteit kan of wil, of zou moeten kunnen. Het is soms terecht dat er even aan de rem getrokken wordt. Bezinning is belangrijk. Ik ben een wetenschappelijk ondernemer. Dat is denk ik mijn uitdaging: het duurt bij de universiteit vaak even voordat er iets is, maar als het er eenmaal is - dan is blijft het ook wel even.

Academisch ondernemerschap is een ander soort ondernemerschap.

Wetenschappelijk ondernemer?

Ja, academisch ondernemerschap is een ander soort ondernemerschap. De drijfveren zijn anders, er is bijvoorbeeld geen winstoogmerk. Neem de Law Clinic, ik doe dat omdat ik wil dat studenten beter beslagen ten ijs kunnen komen in de praktijk, dat ze veel leren van echte problemen van echte cliënten. En ik vind ook dat de Universiteit Utrecht veel krijgt van de regio. We mogen er wonen en werken, als studenten en als medewerkers. We geven terug met onderwijs en onderzoek en we kunnen bedrijven helpen. Zeker tijdens deze crisis is er wel wat werk te verrichten.

Ik vind het mooi dat we op een andere manier iets teruggeven aan de regio. Het is een win-winsituatie: we sluiten een partnerschap met een advocatenkantoor. We helpen jonge ondernemers. De universiteit kan teruggeven en maatschappelijke impact creëren. Studenten leren ervan. Ik krijg er heel veel energie van om daarbij betrokken te zijn.

Wie betrek je bij je ideeën en projecten?

Wetenschappelijk ondernemen is inherent een teamsport. Met name wetenschappelijk onderwijs en ondernemende projecten zijn vaak teamsport, je moet er veel voor samenwerken.

Wetenschappelijk ondernemen is inherent een teamsport.

Waarom wordt er veel geluisterd naar mijn podcast? Omdat ik met hele leuke, interessante mensen praat. De Law Clinic runnen we met twaalf student-fellows en een heel team aan docenten en advocaten van Van Benthem & Keulen. Dit soort projecten zijn leuk omdat je het samen doet. Het is een welkome afwisseling op het onderzoek dat we doen. Dat is in essentie eenzaam en individualistisch, zelfs als het onderdeel is van een groter onderzoeksproject.

Zou elke onderzoeker ook wetenschappelijk ondernemer moeten worden?

Het is ongelofelijk zonde dat veel onderzoek niet terechtkomt op de plek waar het de meeste impact heeft. Er zijn veel manieren voor te bedenken, het hoeft geen Clinic of podcast te zijn. Het moeten passen bij jou als wetenschapper. Een publiekslezing, een blog, een opiniestuk… noem maar op.

Hoe kunnen we breder publiek betrekken bij ons onderzoek? Hoe doe je dat effectief? Het is nu ook wel de tijd om niet meer te spreken over ‘koplopers’ en ‘mensen die dat van nature doen’. Vraag voor de toekomst is hoe public engagement iets kan worden dat standaard in de werkzaamheden van elke onderzoeker zit. Het kan super eng zijn om je eigen stem terug te horen of iets opiniërende te schrijven in de krant, maar het hoort ook bij ons werk. Zeker in tijden van fake news, moeten we onze verantwoordelijkheid pakken.