Hoogleraar Jacco van Rheenen wint Ammodo Science Award

Kankeronderzoeker krijgt 300.000 euro voor nieuw onderzoek

Kankeronderzoeker Jacco van Rheenen heeft een Ammodo Science Award gewonnen. Dit is een tweejaarlijkse prijs voor wetenschappelijke prestaties door excellente, internationaal erkende fundamentele wetenschappers in het midden van hun loopbaan. Hij krijgt 300.000 euro voor nieuw onderzoek.  

Jacco van Rheenen
Fotocredit: Antoni van Leeuwenhoek

Jacco van Rheenen is groepsleider Moleculaire Pathologie in het Antoni van Leeuwenhoek en hoogleraar Intravital Microscopy aan de Universiteit Utrecht. Hij heeft als een van de eersten ter wereld het gedrag van kankercellen gefilmd. Daarmee kan hij bijvoorbeeld op de voet volgen hoe fluorescerend gemaakte tumorcellen de primaire tumor verlaten om door de bloedbaan te gaan reizen. Vervolgens ziet hij hoe een klein deel van de gemigreerde cellen uitzaaiingen vormt in andere organen, zoals de lever.

Gedrag van kankercellen

De volgende vraag is: wat zijn dat voor cellen, die cellen die de tumor verlaten en nieuwe koloniën in het lichaam gaan stichten? Wat zijn hun moleculaire eigenschappen? 'Als je dat begrijpt, dan begrijp je het gevaarlijkste onderdeel van kanker', zegt Jacco van Rheenen. 'Want als kanker eenmaal is uitgezaaid, dan is de prognose voor patiënten slecht.' 

Gezonde cellen

Van Rheenen filmt ook gezonde cellen, die hij een ander fluorescerend kleurtje geeft dan kankercellen. Er zijn namelijk steeds meer aanwijzingen dat de gezonde cellen in een tumor, zoals immuuncellen en bloedvatcellen, het gedrag van tumorcellen voor een belangrijk deel sturen. 

Samen met andere onderzoeksgroepen in het AVL brengt hij nu met RNA-onderzoek de moleculaire eigenschappen in kaart van al die zieke en gezonde cellen, en koppelt de uitkomsten aan eerder verzamelde gegevens over ziekte en behandeling van patiënten. Daarmee lossen de onderzoekers een stukje van een complexe puzzel op: waarom werken therapieën bij individuele patiënten wel of niet?