Halal BBQ in kerstsfeer

Tijdens één van de donkere dagen voor kerst neem ik de trein naar Rotterdam om met twee vrienden te gaan barbecueën in kerstsfeer bij restaurant Ortam in de Afrikaanderbuurt. Ortam betekent ‘sfeer’ of ‘ambiance’ in het Turks, en het restaurant doet deze naam echt eer aan.

Bij binnenkomst valt ons oog meteen op de versierde kerstboom aan de zijkant, de kerststerren voor de ramen, de warme kleuren van het interieur, het gedempte licht, en de dennentakken en kerstlichtjes rond de grote koperkleurige afzuigkappen die boven iedere tafel hangen. We nemen plaats aan een ronde tafel met in het midden een houtskoolbarbecue, en krijgen een etagère met verschillende soorten gemarineerd rauw vlees dat we zelf op de barbecue mogen leggen. Al het vlees is hier halal. Hoewel ik een diverse groep mensen om mij heen zie, zijn de meeste klanten (voor zover ik kan inschatten) moslim. Terwijl onze lamskoteletjes, köfte en kippenvleugeltjes om de beurt gaar worden, hoor ik op de achtergrond bekende kerst-hits als Last Christmas van Wham, All I Want for Christmas van Mariah Carey, Let It Snow van Bing Crosby en So This Is Christmas van Céline Dion – afgewisseld met rustige, traditionele Turkse muziek. 

Trendy halal restaurants

Ik ben hier om religiewetenschappelijk onderzoek te doen naar trendy halal restaurants, als onderdeel van het project Religious Matters in an Entangled World dat wordt geleid door professor Birgit Meyer. Het restaurant waar wij vanavond eten is sinds de oprichting vorig jaar enorm populair: zonder reservering kom je er bijna niet in. Zo ook met kerst dit jaar. Het restaurant biedt voor de gelegenheid een speciaal barbecue-kerstmenu, en voor Eerste en Tweede Kerstdag zitten beide vestigingen volgeboekt. De combinatie ‘kerst’, ‘barbecueën in de winter’ en ‘halal’ is voor veel mensen enigszins contra-intuïtief. Tegelijkertijd roept het bij mij herinneringen op aan al die keren dat wij vroeger met kerst thuis gingen gourmetten. Ortam is overigens niet het enige halal restaurant in Rotterdam met een kerstmenu: op Instagram heb ik al meerdere aankondigingen voorbij zien komen. 

War on Christmas

Je kunt de aanwezigheid van kerstbomen, kerstverlichting en kerstmenu’s in halal restaurants natuurlijk op heel veel manieren interpreteren. De één ziet zo’n kerstmenu misschien als een commerciële actie van ondernemers die een diverse klantengroep aan zich willen binden, of die het seizoen aangrijpen om een speciaal (en dus iets duurder) driegangenmenu op de kaart te zetten. De ander ziet zo’n kerstmenu misschien als een impliciet, ludiek antwoord op de rechts-populistische retoriek over de ‘War on Christmas’ en de vermeende teloorgang van de ‘joods-christelijke’ Nederlandse cultuur. Weer een ander ziet het misschien als een logisch gevolg van globalisering. De kerstboom is niet alleen populair onder moslims die al generaties lang in Nederland wonen en zich allerlei lokale feestelijke tradities hebben eigengemaakt. Hij siert ook al decennia lang menige huiskamer in landen met een islamitische meerderheidsbevolking. Daar wordt de kerstboom niet zozeer geassocieerd met (pre-)christelijke familietradities, maar met kosmopolitische aspiraties. 

Selfie 

Maar wat voor sommige mensen contra-intuïtief is, is voor veel Rotterdammers al lang normaal. Verschillende Turks-Nederlandse medewerkers van Ortam vertellen desgevraagd: ‘We vinden het vooral zelf heel leuk. Die lichtjes, die sfeer. Het is echt genieten. Dit is gewoon een deel van wie wij zijn.’ Eigenlijk niet anders dus dan bij veel andere Rotterdammers, voor wie de geboorte van Jezus allang niet meer centraal staat en kerst een religie-overschrijdend feest is geworden. Ook niet onbelangrijk: zo’n kerstboom is natuurlijk bijzonder geschikt om een selfie bij te maken voor je Instagram account…