Groeiende vraag naar biologische eieren van kippen met beter welzijn
Stro als effectief hulpmiddel voor gezondere kippen
Als de kip het voor het zeggen had, hoe zouden pluimveehouderijen er dan uitzien? Bij Herenboeren worden kippen in kleine groepen gehouden in mobiele stallen met buitenuitloop. Toch is er ook in zo’n omgeving risico op schade door verenpikken en schade aan voetzolen. Is dit te voorkomen met behulp van stro, een aanpassing in de bedrijfsvoering die de pluimveehouder zonder veel moeite kan doorvoeren? Dat onderzoeken masterstudenten Diergeneeskunde Koen Riep en Jeroen Imholz.

Student Koen Riep raakte tijdens zijn stage bij het ministerie voor Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur geïnteresseerd in het welzijn van kippen. In de zoektocht naar een passend onderzoek voor zijn masterscriptie kwam er al snel een interessante optie voorbij. Hij belde meteen goede vriend en medestudent Jeroen Imholz, met wie hij jaren geleden de studie begon. Riep: “Jeroen en ik zijn samen met de studie begonnen. In onze mastertijd hebben we alle coschappen samen mogen doen: van de Tolakker-week tot chirurgie. We hebben al die ervaringen gedeeld.”
Enthousiast vertelt hij verder: “Toen dit onderzoek langskwam, heb ik Jeroen meteen gebeld of hij het laatste hoofdstuk van de studie samen wilde afronden.” Ook voor Jeroen was de keuze snel gemaakt. “Koen en ik gingen altijd vrij gelijk op in de studie, per toeval kwamen we telkens bij elkaar uit. Hij belde me op of het mij leuk leek om onderzoek met kippen te doen. Het leek me top om samen met mijn co-maat, vriend en toekomstige collega de studie Diergeneeskunde te beginnen en eindigen!”
In alles wat we doen, willen we zo goed mogelijk voor de aarde en de dieren zorgen

Onderzoek naar welzijn van kippen
Samen met promovenda Saskia Kliphuis gingen Koen en Jeroen in gesprek met Herenboeren, waar het onderzoek zou kunnen plaatsvinden. Herenboeren is een netwerk van 22 natuurinclusieve coöperatieve boerderijen, waar ze de productie afstemmen op de voedingsbehoefte van meer dan negenduizend leden. Kliphuis legt uit waarom de vraag naar onderzoek binnen dit soort nieuwe, kleinere stalvormen toeneemt. “De vraag naar biologische eieren van kippen met een beter welzijn groeit. Vanuit die vraag zijn er kleinschalige concepten ontstaan die beter tegemoetkomen aan het welzijn van kippen. Toch komt verenpikken helaas nog in vrijwel alle systemen voor. Daar ligt dus een interessant onderzoeksgebied. De wetenschap kan helpen bij de ontwikkeling van zulke systemen.”

Samenwerken met de sector
Het onderzoek van Koen en Jeroen is onderdeel van het EU-project PPILOW (Poultry and Pig in Low-input and Organic production systems’ Welfare). Een belangrijk aspect van PPILOW is dat onderzoekers samenwerken met de sector om tot concrete oplossingen te komen voor uitdagingen uit de praktijk. Kliphuis: “Een van de Herenboerderijen heeft ons benaderd om met ze mee te denken hoe zij hun uitloop kunnen inrichten om zo beter bij de behoefte van de kippen aan te sluiten. Dit paste perfect binnen de doelstellingen van het PPILOW-project. Zo is het balletje gaan rollen. Daaruit is het huidige onderzoek met Herenboeren op verschillende locaties voortgekomen.”

Goed zorgen voor de aarde en dieren
Marjon Wijdeven, coördinator kwaliteit, arbo en milieu en begeleider expertiseteam dieren bij Herenboeren Nederland, legt uit welke rol dierwaardige veehouderij speelt binnen Herenboeren. “In alles wat we doen, willen we zo goed mogelijk voor de aarde en de dieren zorgen. We willen goed onderbouwen waarom we iets wel of niet doen: als er meerwaarde zit in bijvoorbeeld omgevingsfactoren, hokverrijking of voedsel, dan willen we dat erkennen en doorvoeren op andere locaties. Alles wat we leren, proberen we te gebruiken bij de start van nieuwe Herenboerderijen. Daarnaast is onze expertisegroep Dieren actief bezig met het verbeteren van het dierenwelzijn op alle locaties – we delen de bevindingen van Koen en Jeroen met deze groep, zodat zij deze nieuwe kennis verder kunnen verspreiden onder de andere Herenboerderijen.”
Uit de resultaten bleek dat stro een positief effect had op het verenkleed van de kippen

Samen met Herenboeren bepaalden zij de kaders van het onderzoek en legden de onderzoeksvraag vast: verstrekken van stro zou het welzijn van kippen moeten verbeteren doordat dit hun natuurlijke gedrag bevordert. Koen ging onderzoeken of stro effect had op het verenkleed van de kippen, Jeroen keek naar schade aan voetzolen. Ze voerden het onderzoek uit bij vier verschillende locaties: Rotterdam, Leimuiden, Breda en Boxtel. Ze deden een nulmeting, legden stro neer en bekeken op twee momenten of het verenkleed en de huid van de kippen verbeterden.
Even aanpoten
Uit de resultaten bleek dat stro toevoegen een positief effect had op het verenkleed van de kippen, daarnaast zagen zij minder huidbeschadigingen. Voor schade aan voetzolen leverde de toevoeging van stro geen zichtbare verbetering of verslechtering op. De voetzolen van de kippen waren voor het onderzoek al in goede staat. Deze hokverrijking was voor alle vier de locaties een gemakkelijke en doeltreffende ingreep om het welzijn van kippen te verbeteren. De masterstudenten kijken positief terug op de afgelopen periode. Koen: “Het was even aanpoten, maar een betere afsluiting had ik niet kunnen bedenken!”