‘Gesnurk van mopshonden is niet gezellig’
Honden met een korte snuit die altijd benauwd zijn, naaktkatten die zonder snorharen niet kunnen navigeren en honden die veel epileptische aanvallen krijgen. Fokken van rashonden en -katten heeft geleid tot allerlei schadelijke uiterlijke kenmerken en erfelijke aandoeningen. We interviewden minister Carola Schouten en dierenarts en geneticus Hille Fieten over hun samenwerking voor een duurzame en gezonde fokkerij.
Tussen alle werkzaamheden door heeft minister Schouten tijd gevonden voor het interview. Ze vertelt dat dierenwelzijn een belangrijk onderdeel is van haar werk. ‘Ik vind het belangrijk dat we respectvol met dieren omgaan. Ik zie het thema dierenwelzijn ook steeds meer terugkomen in maatschappelijke discussies. Het is goed dat we daar samen over praten, we hebben samen de verantwoordelijkheid om goed voor onze dieren te zorgen.’
Hille Fieten, hoe kijk je naar de huidige problemen in de fokkerij bij gezelschapsdieren?
Fieten: ‘Bijna twee derde van de dieren die ik behandel in de universiteitskliniek lijdt aan erfelijke ziekten of schadelijke raskenmerken. De klachten zijn moeilijk te behandelen. Vaak kan ik weinig voor de dieren betekenen, terwijl we deze problemen hadden kunnen voorkomen door een verantwoord fokbeleid. Als dierenarts-onderzoeker zie ik mogelijkheden om met nieuwe technologische ontwikkelingen binnen de genetica grote stappen te zetten naar een gezonde populatie gezelschapsdieren.’
Volgens de wet moeten fokkers voorkomen dat ernstige erfelijke afwijkingen en ziekten worden doorgegeven aan nakomelingen. Handhaving van deze wet bleek in de praktijk niet zo gemakkelijk.
Schouten: ‘We zien dat sommige dieren, bijvoorbeeld kortsnuitige honden en katten met korte poten, gefokt worden op uiterlijke kenmerken zonder de gezondheid van het dier in acht te nemen. In de praktijk bleek dit inderdaad niet goed te handhaven. Daarom hebben we het Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren van de faculteit Diergeneeskunde gevraagd criteria op te stellen.’ Fieten: ‘De stap die minister Schouten hiermee heeft gezet, is van groot belang. Het probleem in de fokkerij is niet van gisteren. Al meer dan veertig jaar geven onder meer dierenartsen aan dat het welzijn van dieren in het geding is. Tot nu toe legde de overheid steeds de verantwoordelijkheid terug bij de sector. Dat werkte niet, de problemen werden alleen maar groter. Ik heb er bewondering en respect voor dat de minister nu kiest voor helder beleid.’
Wetgeving en handhaving zou toch eigenlijk niet nodig moeten zijn?
Fieten: ‘Dat klopt, maar het blijkt nodig om mensen wakker te schudden en verantwoordelijkheid te laten nemen. Zo zijn fokkers en eigenaren het langzamerhand normaal gaan vinden dat pups met een keizersnede geboren moeten worden, of dat honden snurken omdat ze niet goed kunnen ademhalen. Mensen ervaren dat gesnurk als gezellig, maar dat is het niet.’
Wat is er volgens jullie verder nodig om dit probleem op te lossen, naast wetgeving en handhaving?
Schouten: ‘Het vereist een omslag in denken. Fokkers, de Raad van Beheer, hondenbezitters en dierenartsen moeten hierin hun verantwoordelijkheid nemen. Zo is het aan dierenartsen om hondenbezitters te adviseren, want zoals Hille net zegt, de meeste mensen zijn zich niet bewust van de gezondheidsklachten. Daarnaast hebben fokkers hun verantwoordelijkheid bij de keuze van ouderdieren, en keurmeesters zullen op hun beurt de gezondheid boven het uiterlijk moeten stellen.’ Fieten: ‘Inderdaad. De faculteit Diergeneeskunde pakt hierin een leidende rol. Om fokkers te ondersteunen hebben we Fit2Breed ontwikkeld, een methode waarmee fokkers de meest geschikte reu voor hun teef kunnen vinden. Eigenlijk een soort Tinder voor honden’, zegt Fieten lachend. Daarnaast hebben we samen met partijen uit de sector het platform FairDog opgericht. In de toekomst helpt het platform consumenten bij de aanschaf van een gezonde en sociale hond. ‘Bovendien gaan de ontwikkelingen in het onderzoek snel. We ontwikkelen nieuwe DNA-testen voor erfelijke ziekten bij honden en katten. Als we daarmee ouderdieren testen, kunnen we voorkomen dat er dieren gefokt worden die lijden aan erfelijke ziekten.’
Internationaal is er veel belangstelling voor de Nederlandse aanpak
De Nederlandse richtlijnen zijn inmiddels vertaald in het Duits en Engels. Hoe kijkt de rest van Europa naar de nieuwe richtlijnen?
Schouten: ‘Internationaal is er veel belangstelling voor de Nederlandse aanpak. Ik breng de informatie ook onder aandacht van lidstaten die zich bezighouden met hondenhandel. We hebben regelmatig contact om te leren van elkaars ervaringen.’
Hebben jullie zelf huisdieren?
Schouten: ‘Ik ben op een boerderij opgegroeid omringd door dieren, waaronder een hond. Ik weet daardoor dat dieren blijdschap, steun en vriendschap bieden in het leven van mensen. Op dit moment heb ik geen huisdieren, omdat ik vaak weg ben van huis. Maar wie weet wat de toekomst nog voor verrassingen in petto heeft.’ Fieten: ‘Ik kom ook van het platteland. We hadden pony’s, katten, konijnen en in het voorjaar vaak zaailammetjes. Helaas hebben we op dit moment geen dieren, want ons katje Belle is net overleden. Ze is 19,5 jaar geworden, een respectabele leeftijd.'