De oogspiegel

Zoek de verschillen

Twee foto's van een oogspecialist die een hondenoog bekijkt naast elkaar, een uit de oude doos en een uit het nu.

In de ogen kijken

Allebei de dierenartsen voeren een fundoscopisch onderzoek uit bij een hond om te zien of het netvlies en de aangrenzende weefsels gezond zijn. Jakob en Djajadiningrat-Laanen passen ophthalmoscopie toe, een techniek die halverwege de negentiende eeuw is uitgevonden. Jakob houdt in zijn linkerhand een staaflamp en in zijn rechterhand een oogspiegel met in het midden een klein kijkvenster. De spiegel weerkaatst het licht van de staaflamp naar het oog van de patiënt, precies in de blikrichting van Jakob. Doordat de oogachtergrond van de patiënt het licht terugkaatst, wordt het netvlies zichtbaar door het kijkvenstertje in de spiegel.

Oude foto van een dierenarts (Heinrich Jakob) die een hond in de ogen kijkt met een oogspiegel
Heinrich Jakob, onder meer hoogleraar Oogheelkunde onderzoekt de ogen van een hond | rond 1920-1930. Beeld: Universiteitsmuseum Utrecht, collectie Diergeneeskunde

Oogspiegel 2.0

Het belangrijkste verschil tussen beide foto's is het type oogspiegel (ophthalmoscoop) dat gebruikt wordt. Jakob gebruikt een directe ophthalmoscoop en Djajadiningrat-Laanen gebruikt een indirecte ophthalmoscoop die het beeld ook nog eens voor beide ogen tegelijk zichtbaar maakt (binoculair). Binoculaire indirecte ophthalmoscopie wordt pas sinds het midden van de twintigste eeuw gebruikt. De lamp is op een hoofdband gemonteerd, en verlicht datgene waar de (dieren)arts naar kijkt. Het enige dat de dierenarts hoeft vast te houden is een lens om het licht te richten op het netvlies (NB op de foto is de lens nog niet in positie gebracht). Op de hoofdband van Djajadiningrat-Laanen is ook een camera gemonteerd, deze zorgt ervoor dat studenten en eigenaren de beelden live op een beeldscherm kunnen volgen.


Details in het donker

De omgevingsverlichting is een ander opvallend verschil. Jakob en zijn patiënt zijn gefotografeerd in een helder verlichte kamer om de handeling goed te kunnen vastleggen op de gevoelige plaat. Deze foto is destijds gemaakt om als onderwijsmateriaal te dienen voor studenten, zodat zij kunnen zien hoe je de techniek toepast bij een patiënt. Het echte onderzoek vindt namelijk plaats in het donker. Dat is te zien op de foto uit het heden. Djajadiningrat-Laanen werkt in een verduisterde oogonderzoeksruimte bij rood licht. Op die manier kan zij details beter waarnemen.

Oogspecialist kijkt een hond in de ogen met een oogspiegel.
Sylvia Djajadiningrat-Laanen, specialist Oogheelkunde onderzoekt de ogen van een hond in het Universitair Dierenziekenhuis | 2020

Details in het donker

De omgevingsverlichting is een ander opvallend verschil. Jakob en zijn patiënt zijn gefotografeerd in een helder verlichte kamer om de handeling goed te kunnen vastleggen op de gevoelige plaat. Deze foto is destijds gemaakt om als onderwijsmateriaal te dienen voor studenten, zodat zij kunnen zien hoe je de techniek toepast bij een patiënt. Het echte onderzoek vindt namelijk plaats in het donker. Dat is te zien op de foto uit het heden. Djajadiningrat-Laanen werkt in een verduisterde oogonderzoeksruimte bij rood licht. Op die manier kan zij details beter waarnemen.

Korte mouwen en mondkapje

Jakob heeft een witte jas aan met lange mouwen terwijl Djajadiningrat-Laanen korte mouwen draagt. Dit in overeenstemming met de geldende inzichten in hygiëne. Het mondkapje dat zij draagt is vanwege de COVID-19-pandemie.