De koeienbeha van dierenarts Bron
Keuze van de conservator
De Nederlandse dierenarts Evert J.S. Bron was naast praktiserend dierenarts in Sneek ook een succesvol uitvinder op veterinair gebied. Zo ontwierp Bron een peesklem en klauwschoentje voor runderen. Een andere opvallende uitvinding is de tepelbeschermer, ook wel uiernet en in de volksmond ‘koeienbeha’ genoemd.
Bron presenteerde zijn uitvinding in 1963 op de ‘Frisiana’, een groot event ter gelegenheid van de opening van de Frieslandhal in Leeuwarden. Een koe voorzien van tepelbeschermer pronkte daar voor de ogen van pers en het bedrijfsleven. Het Parool citeerde een uitspraak van Bron waarin hij zijn uitvinding ‘het ei van Columbus’ genoemd zou hebben.
Winterse autorit
De tepelbeschermer, zoals Bron het op de markt bracht, diende om schade aan de uiers te voorkomen bij melkrunderen. Bij het opstaan van het dier ontstaat immers de kans dat het dier op de tepels zou blijven staan. Bron schatte in dat dit bij zo’n tien procent van alle melkrunderen vroeg of laat zou gebeuren, wat toen neer zou komen op driehonderd dieren per praktijk per jaar. Voorkomen is beter dan genezen, daarom was Bron al een tijd op zoek naar een oplossing. Tijdens een winterse autorit over een dichtgevroren IJsselmeer zou Bron tegen zijn vrouw hebben gezegd: ‘Daar moet ik nou eindelijk eens iets aan doen, ik maak een beha voor koeien’. Een tijd lang werkte Bron aan niets anders. Hij experimenteerde met leer en kwam uiteindelijk tot het ontwerp van een nylon net dat door riemen op zijn plaats werd gehouden. Tijdens zijn experimenteren bleek dat het nylon net de uiers en tepels schoonhield en dat de uitvinding tevens voorkwam dat dieren bij elkaar dronken.
Multifunctioneel
De tepelbeschermer diende gebruikt te worden bij koeien met grote uiers om de bekende speenbeschadigingen, die ontstaan doordat de koe er op trapt, bij het opstaan te voorkomen. Tevens werd voorkomen dat andere runderen op de tepels van naburige koeien konden staan, iets wat vaker voorkomt bij kleine gedeelde stallen. Daarnaast kan een uiernet ook gebruikt worden bij mastitisproblemen (ontstekingen aan de uier) en om beschadiging of verdere oprekking van de ophangbanden te voorkomen bij dieren met grote uiers.
Net als de peesklem is de koeienbeha van Bron tot op de dag van vandaag nog altijd te koop bij leveranciers van veterinaire instrumenten. Een exemplaar van de tepelbeschermer wordt samen met het verhaal van Bron bewaard in de collectie Diergeneeskunde van het Universiteitsmuseum Utrecht.
Lees ook 'Wij waren vrije jongens', het verhaal over de twee schoonzoons van dierenarts Bron, die net als hem dierenarts zijn en vertellen over wat hen drijft als dierenarts.
Steun de collectie Diergeneeskunde van het Universiteitsmuseum Utrecht via Stichting Vrienden van Museum Diergeneeskunde.