De campus als levend laboratorium

Het onderzoek op de Universiteit Utrecht vindt niet alleen plaats in laboratoria. De campus zelf wemelt van de proeftuinen waarin onderzoekers en studenten op een ondernemende manier samenwerken aan experimenten rondom duurzame ontwikkeling. UULabs faciliteert deze living labs. Projectmanager Mark Kauw vertelt erover.

Wat is UULabs?

In het Strategisch Plan 2025 van de Universiteit Utrecht staat dat de campus een proeftuin is voor experimenten rondom duurzame ontwikkeling, in lijn met de Sustainable Development Goals en de eigen duurzaamheidsambities van de universiteit op het gebied van klimaat, biodiversiteit en circulariteit.

Dat is leuk, maar als je niet echt iets gaat doen en er gericht aan gaat werken, denk ik niet dat er eind 2025 veel van de grond is gekomen. Daarvoor is UULabs opgericht, een toegewijd team om de living labs op dagelijkse basis mogelijk te maken. Bij deze living labs zijn studenten en medewerkers betrokken, zowel onderzoekers als ondersteunend personeel. We helpen bij de ideevorming, het opzetten van nieuwe living labs en we zetten de juiste mensen bij elkaar aan tafel.

Living labs?

Als je het letterlijk vertaalt is een living lab een levend laboratorium, een levende werkplek, in ons geval op de eigen campus voor onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering. Het zijn experimenten waarin onderzoekers, studenten en maatschappelijke partners samen oplossingen voor duurzame uitdagingen bedenken.

Bedoel je met de campus het Utrecht Science Park?

Nee hoor, ook de binnenstad. Het gaat om de campus in abstracte zin: alles dat te maken heeft met de universitaire organisatie. UULabs streeft naar zo veel mogelijk actieve labs daar waar de universiteit zich begeeft. Liefst zichtbaar, maar soms is een lab niet zichtbaar in de zin van tastbaar.

Zo zijn er ook virtuele labs, bijvoorbeeld van een student die voor haar thesis een surveyexperiment met nudging wil uitvoeren, gericht op het plantaardig aanbod in kantines en cafés van onze cateraar. Stel dat zij de espressobar in de Universiteitsbibliotheek aan de Drift vergelijkt met die in het Utrecht Science Park en dan twee verschillende interventies gaat doen. Dat is niet per se heel zichtbaar, maar ze gebruikt wel de populatie, echte mensen. Ook het gedrag, de verplaatsing of mening van mensen kunnen onderwerp van een lab zijn.

Uiteindelijk gaat het, vanuit onderzoeksperspectief, om data. Alles wat interessante onderzoeksdata oplevert is in potentie een living lab.

Hoe ontstaat een living lab?

Dat verschilt. Het living lab bij de parkeergarage van Olympos ontstond vanuit een mooie samenwerking tussen een docent Bio-Inspired Innovation en een projectleider Vastgoed. Een prijsvraag over het puin dat ontstond bij de renovatie van de Domtoren gaf een extra zetje. Je kon letterlijk brokstokken van de Domtoren winnen als je een goed idee had om er iets mee te doen. We hebben het gebruikt voor een muurtje rondom de parkeergarage, in van die metalen kooien met stenen erin (schanskorven). Een groep studenten heeft een middag lang geholpen de kooien te vullen, in ruil voor een koud drankje na afloop.

In het living lab gaat een groep studenten meten hoe bio-receptief het materiaal in de schanskorven is. Het zijn verschillende soorten stenen, welke mossen en plantjes kunnen daarop groeien? De studenten studeren Bio-Inspired Innovation en geneeskunde. De geneeskundestudenten volgen een vak over het natuur gebaseerd ontwerpen van geneesmiddelen.

Wanneer kan iemand met een goed idee aankloppen bij UULabs?

Altijd! Studenten, onderzoekers, staf, partners en docenten zijn essentieel voor het succes van de living labs. UULabs is er voor de opstartfase. We kunnen je helpen met het starten van een living lab, of kijken bij welk bestaand lab je kunt aansluiten.

Of kom gewoon eens langs. We organiseren geregeld een stoomcursus en excursies naar inspirerende voorbeelden om medewerkers en studenten op weg te helpen bij het werken in living labs.

N.B. Per 1 september 2022 is Mark Kauw niet meer werkzaam bij de UU. Voor UULabs kun je contact opnemen met Tom McDevitt (Living Lab Coördinator, t.c.mcdevitt@uu.nl) of met Lysanne van der Lem (Programmamanager Duurzaamheid, l.vanderlem@uu.nl).