Boost aan onderwijsinnovatie vanuit nieuwe perspectieven
Marco de Carvalho Filho en Beerend Hierck vertellen over hun passie voor onderwijs
Twee experts op het gebied van onderwijsinnovatie in de humane geneeskunde versterken vanaf eind 2021 de faculteit Diergeneeskunde. Met hun komst ontstaat een nieuw elan om op een andere manier over ons onderwijs na te denken. Marco de Carvalho Filho en Beerend Hierck bundelen hun krachten en helpen de huidige onderwijsvernieuwingen verder, ieder vanuit zijn eigen expertise en ervaringen. Beiden hebben grote passie voor onderwijs en ook voor het belang van onderzoek en evaluatie van de effectiviteit van onderwijsmethoden.
De vernieuwing van de bacheloropleiding en het masterprogramma biedt mooie kansen om het onderwijs op een andere manier vorm te geven. Voorop staat voor beiden dat zij hun brede kennis en ervaring aanbieden voor het ondersteunen van docenten bij vraagstukken waar zij nu mee bezig zijn. Marco de Carvalho Filho: “We ontmoeten veel docenten met mooie ideeën. Vaak ontbreekt het hen aan tijd of is het lastig om een sparringpartner te vinden om een idee verder te brengen.”
Beerend Hierck en Carvalho hebben beiden veel ervaring met onderwijsinnovatie in de humane geneeskunde, maar werken ieder vanuit een heel eigen invalshoek en culturele achtergrond. Carvalho is van oorsprong Braziliaans en werkte ruim vijfentwintig jaar als internist, spoedeisende hulparts en klinisch docent in een ziekenhuis in Sao Paolo. Hij leidde er met veel plezier en enthousiasme een omvangrijk onderwijsinnovatieprogramma. Zo ontstond zijn passie voor vernieuwende en activerende onderwijsmethoden en voor het doen van onderzoek naar effectief onderwijs. In 2017 kwam hij naar het UMC in Groningen voor de vernieuwing van de opleiding van geneeskundestudenten. Momenteel richt hij zich op de ontwikkeling van de persoonlijke identiteit van de student en de ontwikkeling van de student als professional. Daarbij gebruikt hij theater, muziek en schilderkunst.
Persoonlijke emoties zijn belangrijk bij het nemen van beslissingen, het is goed om je als professional hiervan bewust te zijn
Digitale mogelijkheden benutten
Hierck benadert onderwijsinnovatie vanuit de steeds grotere digitale mogelijkheden. Hij is docent anatomie met ruim dertig jaar ervaring en assistent-professor in onderwijs en onderzoek. Voor het onderwijs in humane anatomie ontwikkelde hij voor het UMC Leiden ook virtual reality (VR) toepassingen. Hierck: “In de virtuele omgeving kunnen de studenten vaardigheden en anatomische kennis oefenen, voordat zij hiermee in de praktijklessen aan de slag gaan. We ontwikkelen nu een omgeving met dierlijke anatomie. De studenten oefenen straks eerst in de virtuele omgeving en zijn goed voorbereid als ze met echte dieren gaan werken. Dit levert tijdswinst voor de docent én geeft de student vertrouwen, omdat deze beter voorbereid is op de praktijk.”
Hierck: “Afhankelijk van hun ruimtelijk inzicht, vinden studenten het vaak moeilijk om 2D anatomiemodellen uit de leerstof om te zetten naar een 3D interpretatie. Het is bijvoorbeeld lastig om je voor te stellen hoe een bloedvatenstelsel eruit ziet als je het roteert. Dan kan oefenen in een virtuele 3D leeromgeving heel effectief zijn: in Leiden scoorden studenten die VR gebruikten even goed als mensen met een goed ruimtelijk inzicht.”
It’s better to be happy on Mondays!
Nauwe samenwerking met studenten tijdens het testen van nieuwe onderwijsvormen is voor beiden erg belangrijk. Carvalho: “Het is nodig dat studenten zelf de thema’s aandragen. Zo zorgen we ervoor dat zij echt onderwijs op maat krijgen over de thema’s waar zij in willen groeien. In Brazilië ontwikkelden we Medical Education Empowered by Theatre. Studenten schrijven korte theaterstukken over een eigen casus. Dit wordt nagespeeld door acteurs, de docent en studenten bespreken wat anders kan en het stuk wordt opnieuw gespeeld. Zo oefenen zij in het omgaan met moeilijke situaties of gesprekken met patiënteigenaren. Deze vorm is heel effectief en wordt bijvoorbeeld nu ook op Yale University en vanaf dit jaar in het UMC Groningen gebruikt.”
Reflecteren op emoties
Daarbij zijn de emoties die je voelt als mens en als professional soms conflicterend. Carvalho: “Persoonlijke emoties zijn belangrijk bij het nemen van beslissingen, het is goed om je als professional hiervan bewust te zijn. We werken dit uit via bijvoorbeeld het schilderen van een situatie uit de praktijk. Met de groep praten we over de situatie en welke emotionele reacties dit oproept: welke waarden conflicteerden en welke redenering gebruiken zij voor de beslissing. Vaak herleven studenten hun gevoelens weer. Dit maakt het extra mooi en betekenisvol. Door met elkaar te oefenen en reflecteren, ontwikkelen studenten een innerlijk kompas. Deze identiteitsontwikkeling is een prachtig proces. Het geeft veel plezier en voldoening als studenten groeien als mens en als stevige professional.”
Docenten verbinden met elkaar en binnen ons netwerk
Carvalho: "Een succesvolle professional worden hangt af van het vinden van betekenis en plezier in de dagelijkse professionele activiteiten: “it`s better to be happy on Mondays!" Hierck haakt hierop in: “Plezier in wat je doet is heel belangrijk, het is leuk om studenten met VR-brillen op in een schijnbaar lege ruimte te zien werken of om zelf een VR-omgeving te ontdekken.”
Effectieve onderwijsvormen
Hierck: “Natuurlijk moet dit wel bewezen meerwaarde hebben en effectief zijn. Welke onderwijsvormen zijn bijvoorbeeld tijdsefficiënter of sluiten aan bij onderwijskundige inzichten? Welke leerstrategieën gebruiken onze studenten? Met een doordachte keuze en evaluatie bouwen we geleidelijk een portfolio op van onderwijsvormen die goed werken in ons onderwijs.”
Carvalho: “Komt een docent met een goed idee, dan kijken we of dit past binnen het curriculum en of studenten positief zijn. Allebei hebben we een uitgebreid onderwijsnetwerk en brengen we graag mensen in contact die werken aan dezelfde oplossingen.”