Aangewezen zorgverleners: migrantenmoeders tijdens een wereldwijde pandemie

Een bijdrage van Nereida Ordovás voor het Gender, Diversiteit en COVID-19 platform. Het platform bestaat uit een serie van korte blogposts, waarin kwesties van inclusie en uitsluiting met betrekking tot de coronacrisis worden gearticuleerd en besproken.

Nothing could have prepared me for the realization that I was a mother, one of those givens, when I knew I was still in a state of uncreation myself.

Adrienne Rich. Of woman born.

Migrantenmoeders dragen sinds het begin van de lockdown midden maart de grootste verantwoordelijkheid op het gebied van kinderopvang en huishouding binnen hun gezin. Als psycholoog gespecialiseerd in de migratie-ervaring, ben ik geïnteresseerd in hoe hun geestelijke gezondheid wordt beïnvloed door deze belasting, vooral wanneer ze blijven werken als werknemers of freelancers. Terwijl vaders in deze uitzonderlijke situatie naar verhouding meer hebben bijgedragen aan de zorg dan voorheen, lag de grootste verantwoordelijkheid nog altijd duidelijk bij de moeders. Het vertaalde zich in meer gevoelens van angst, verdriet en onzekerheid. De in Nederland geïmplementeerde maatregelen van de "intelligente lockdown" veronderstelden dan ook een grote uitdaging voor Nederlandse moeders en vaders, aangezien het voor hen niet mogelijk was om op hulp van oma´s en opa´s te rekenen.

Werken en zorgen 

Deeltijdwerk is al jaren de norm voor een groot aantal vrouwen in Nederland. Veel migrantenvrouwen passen zich aan aan wat de norm lijkt te zijn en besluiten ook in deeltijd te werken. In veel gevallen plaatst het werken in een deeltijdbaan hen op een kwetsbaardere plek omdat hun betaalde baan wordt gezien als "aanvullend". Als gevolg hiervan voelden migrantenmoeders met een deeltijdbaan zich tijdens de lockdown de "aangewezen zorgers" voor de kinderen en het huishouden. Hun echtgenoten verdienen het "echte" geld waarmee de huishoudelijke uitgaven worden betaald. 

Het ontbreken van een ondersteunend netwerk

Bovendien voegt het ontbreken van een ondersteunend netwerk een last toe. Een migrantenmoeder uit Peru vertelde me hoe bang ze was om ziek te worden. Ze dacht: "wie gaat er dan voor mijn kinderen zorgen?" Dit was en is nog steeds een veel voorkomende zorg. Zonder een ondersteunend netwerk, zoals naaste familieleden en vrienden, kan het hoge verantwoordelijkheidsgevoel dat migrantenmoeders voelen overweldigend zijn. In feite hebben allochtone moeders die in isolatie verkeren een grotere kans op psychische problemen. Nieuwe moeders, vrouwen die zijn bevallen tijdens de lockdown, kwamen vaak in een isolement terecht doordat hun families (vooral de moeder van de moeder) niet naar Nederland konden reizen om te helpen met de pasgeborene.

Voor migrantenmoeders is het essentieel om de mogelijkheid te hebben om zich te uiten, hun standpunten en worstelingen te delen en om andere vrouwen in vergelijkbare situaties te ontmoeten. Vorig jaar kreeg ik de kans om een ​​ondersteuningsworkshop voor Spaanstalige migrantenmoeders in Nederland te faciliteren. Tijdens de sessie konden ze hardop spreken over hun dagelijkse strijd als moeder in een vreemd land. Voor hen was het een bevrijdende ervaring.

Pauze van de verzorgende rol 

Sommige migrantenmoeders waren opgelucht dat mensen in Nederland met hun kinderen de straat op konden (in tegenstelling tot hun land van herkomst, zoals in Spanje). Een moeder creëert haar eigen moederlijke referentieplaatsen, de paden en routes die een moeder met haar kind bewandelt (of fietst) en die haar in staat stellen haar huishoudelijke rol te verlaten. Tijdens de lockdown brachten moeders meer tijd met hun kinderen door dan ooit tevoren. Een mens is echter niet in staat om zonder onderbreking liefde te geven, hoewel, zoals Adrienne Rich schreef, de maatschappelijke verwachting is dat we wel op die manier liefhebben. De frustratie die voortkomt uit het besef dat we dat simpelweg niet kunnen, draagt ​​alleen maar bij aan het schuldgevoel. De mogelijkheid om met de kinderen het huis uit te komen, geeft moeders een pauze van hun verzorgende rol.

De behoefte om het onuitgesproken te delen

Deze Covid-19-pandemie heeft plaats gemaakt voor nieuwe ongelijkheden en heeft een vergrootglas gelegd op de ongelijkheden die al bestaan. Als psycholoog en als migrantenmoeder denk ik dat de overheid, de wetenschappelijke gemeenschap, belanghebbenden en de samenleving in het algemeen zicht moeten hebben op de uitdagingen van het (migranten)moederschap die zo duidelijk zijn geworden tijdens de lockdown.