Hoe goed is de relatie van Nederlandse leraren met hun leerlingen?
Al sinds 1982 volgt prof. dr. Mieke Brekelmans de kwaliteit van de relatie van leraren met hun leerlingen in de klas met behulp van de Vragenlijst voor Interpersoonlijk Leraarsgedrag (VIL, ontwikkeld door Hans Créton en Theo Wubbels). Veel scholen gebruiken dit instrument om leraren feedback te geven op hun functioneren.
Motivatie
Gemiddeld genomen zijn de leraar-leerlingrelaties in het onderwijs over de jaren heen vrijwel niet veranderd, maar voor individuele leraren ligt dat anders. De meeste leraren maken tijdens de eerste vijf jaar van hun beroepscarrière een geweldige groei mee in de kwaliteit van hun relatie met de leerlingen. Vanaf zo’n twintig jaar ervaring wordt deze relatie geleidelijk weer wat minder goed. Die groei is belangrijk omdat uit het onderzoek van onder meer Perry den Brok en Mieke Brekelmans is gebleken dat een betere relatie samengaat met hogere leerprestaties en motivatie. Leerlingen leren het meest en zijn het sterkst gemotiveerd wanneer ze hun leraar als sturend, helpend en begrijpend ervaren. Wanneer ze hun leraar als zeer streng zien leren ze wel veel, maar zijn ze veel minder gemotiveerd.
Een leerling die een goede relatie heeft met zijn leraar, is meer gemotiveerd en presteert beter
Lerarenopleiding
Ook veel lerarenopleidingen gebruiken de Vragenlijst voor Interpersoonlijk Leraarsgedrag om studenten feedback bij hun leerlingen te laten ophalen. Daarmee werken ze aan een van de leraarscompetenties die in de wet zijn verankerd: de interpersoonlijke bekwaamheid. De feedback helpt studenten na te denken over de beste manier van omgaan met hun leerlingen en het oplossen van problemen die ze met leerlingen of de klas hebben. Daarbij kunnen ze gebruikmaken van de kennis die met dit instrument en andere instrumenten is ontwikkeld. Zo hebben Tim Mainhard en Jan van Tartwijk laten zien hoe het gedrag van leraren in de klas kan leiden tot verbetering en verslechtering van relaties. Nadrukkelijk non-verbaal aanwezig zijn en vriendelijkheid helpt voor een goede relatie, en te nadrukkelijk corrigeren is schadelijk voor de sfeer in de klas. Dat laatste is veelal een manier van leraren om meer invloed op leerlingen te krijgen, maar blijkt vaak averechts te werken.