Marjan Schwegman in Trouw over de onzichtbare vrouwen uit de verzetsgeschiedenis

In de geschiedschrijving over het verzet komen vrouwen amper voor. Onterecht, stelt prof. dr. Marjan Schwegman in een artikel in Trouw. Ze legt uit hoe de verzetsvrouwen zo onzichtbaar zijn geworden en onthult een deel van hun geschiedenis.

Verzetten: harde actie, niet verzorgen

Verzetsvrouwen werden deels onzichtbaar omdat verzet door historici vaak gedefinieerd werd op basis van harde, 'mannelijke' eigenschappen. Schwegman schrijft: "In de definitie van 'verzet' in het standaardwerk van Loe de Jong over Nederland in de Tweede Wereldoorlog klinkt de stem van Van Randwijk door. Verzetsvrouwen zijn in De Jongs werk vrijwel afwezig, omdat hij, als typische man van zijn tijd, bijvoorbeeld niet de zorg voor onderduikers meerekent."

De vrouwen die wel voorkomen in de Nederlandse geschiedschrijving over het verzet, hadden meestal (op uitzonderingen als Hannie Schaft na) een ondersteunende rol, zoals koerierster. Schwegman: "De paradox is dat koeriersters werden opgehemeld, maar dat daardoor buiten zicht bleef dat ze tegelijkertijd een leidende rol in het verzet konden hebben. Zo was Jacoba van Tongeren koerierster van Henk Dienske, de leider van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO), maar ook zijn gelijke als leidster van Groep 2000."

Blinde vlek verdwijnt

Langzaam maar zeker ontstaat er echter ook aandacht voor de vrouwen in het verzet, stelt Schwegman. Zo is het Niod, waar Schwegman directeur van is, begonnen met nieuw onderzoek naar 'het verzet', waarin onder meer de samenwerking tussen mannen en vrouwen wordt bestudeerd. En over de voorheen onbekende verzetsvrouwen Marie Anne Tellegen en Frieda Belinfante verscheen onlangs een biografie.