Yvon van der Pijl is universitair hoofddocent culturele antropologie aan de Universiteit Utrecht. In haar werk verkent ze de cross-culturele betekenis van de dood en hoe daar op uiteenlopende wijzen mee om wordt gegaan. Ze verbindt daarbij kennis en methoden uit de antropologie, culturele studies en etnografisch onderzoek. Yvon is in het bijzonder geïnteresseerd in de wisselwerking tussen levenseindevraagstukken enerzijds en de continuïteit en opkomst van nieuwe zorgarrangementen en pre- en postmortale rituele praktijken anderzijds. Ze heeft uitvoerig onderzoek gedaan in Suriname en Nederland. Een andere onderzoekslijn richt zich op het vraagstuk van non/soevereiniteit, gelijkwaardigheid, postkolonialisme en gemeenschap in de Nederlandse Caribbean. Yvon houdt vooral van samen ‘antropologiseren’ in en buiten de academische wereld. [Profielfoto door www.fotograafmarjolein.nl]
Interesses & expertise
- Sterven, dood en rouw; rituelen en praktijken rondom dood en afscheid; uitvaartindustrie.
- Ouder worden en levenseindezorg; medische antropologie; biopolitiek.
- Non/soevereiniteit; Caraïbische studies.
- Etnografische onderzoeksmethoden en ethiek.
- Nederland, Nederlandse Caribbean en Suriname.
Luisteren?
Onder Mediadoctoren: Uitvaarttrends
VPRO Kassiewijle #4: Het afscheid
Podcast Doodnormaal #47: Yvon van der Pijl over culturele diversiteit bij dood en sterven
Zin in Zomer: Yvon van der Pijl over de rituelen rondom het sterven
Onderzoek
Momenteel richt Yvon zich op zowel pre- als postmortale zorgpraktijken en idealen in Nederland. Ze is gefascineerd door nieuwe arrangementen en rituelen die onder het mom van vrije, autonome keuze en als viering van het leven ontstaan of herontdekt worden, terwijl ouder worden, vergankelijkheid en de dood tegelijkertijd worden gezien als medisch-technologisch 'falen' in plaats van een onvermijdelijk menselijk (spiritueel) traject en transformatieproces. Haar onderzoek verkent kritisch de rommelige cyclus van leven en dood waarin de dood afwisselend wordt ontkend, ontdekt, gevierd en vermeden.
Vanaf 2014 is Yvon betrokken bij de ontwikkeling van het eerste Nederlandse multiculturele uitvaartcentrum in Amsterdam-Zuidoost door Yarden. Het Afscheidshuis Amsterdam-Zuidoost openende in april 2020 officieel de deuren. In 2019-2020 was Yvon lid van een speciaal samengestelde commissie van de Gezondheidsraad die de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft geadviseerd over de toelaatbaarheid van nieuwe vormen van lijkbezorging. Yvon is lid van DONE (Dood Onderzoek Nederland), een academisch netwerk voor kennisuitwisseling en samenwerking op het gebied van sterven en dood (zie https://www.totzover.nl/done/), en actief als docent bij Après la Vie Academie die opleidingen geeft in de uitvaartzorg (zie https://www.apreslavie.nl).
Yvon was tussen 2014 en 2019 als medeaanvrager lid van het door NWO gefinancierde project “Imagining the Nation in the Classroom: A Study of the Politics of Belonging and Nationness on Sint Maarten & Sint Eustatius.” Het project resulteerde onder meer in de tentoonstelling “Identities: Contemporary Caribbean Perspectives,” samen met het Wereldmuseum Rotterdam, en de bundel Equaliberty in the Dutch Caribbean: Non/Sovereign Ways of Being, onder gezamenlijke redactie met Francio Guadeloupe, die wordt uitgegeven door Rutgers University Press (Critical Caribbean Studies).
Equaliberty in the Dutch Caribbean: Ways of Being Non/Sovereign
Sinds haar promotieonderzoek in Suriname is Yvon actief in Stichting Instituut ter Bevordering van de Surinamistiek (IBS). Ze was onder anderen redactielid van Oso: Tijdschrift voor Surinamistiek en het Caraïbisch Equaliberty in the Dutch Caribbean: Ways of Being Non/Sovereign gebied (1998-2016). Haar proefschrift LEVENDE-DODEN: Afrikaans-Surinaamse percepties, praktijken rituelen rondom dood en rouw is uitgegeven binnen de IBS-reeks Bronnen voor de Studie van Suriname in 2008. IN 2010 verscheen een tweede versie en een derde is in voorbereiding.
Yvon was bestuurslid (2013-2018) en vice-voorzitter (2015-2018) van de Antropologenberoepsvereniging (ABv), en uiteraard nog altijd betrokken lid.
Onderwijsexpertise & interesses
- Sterven, dood, afscheid en rouw.
- Levenseindezorg en ethiek.
- Rituele dynamiek.
- Antropologische theorie.
- Etnografische methoden en betrokken antropologie.
- Etniciteit, ras en nationalisme.
- Caraïbische studies.
- Duurzaam burgerschap.
Aan studenten
Blijf verwonderen, durf te twijfelen en bestudeer altijd kritisch hoe kennis geproduceerd wordt. Stop nooit met het stellen van vragen en heb lol in samen leren, lezen en schrijven. Kom binnenvallen op de afdeling en als de deur gesloten is: stuur een email :)