“Vrijheid was eeuwenlang een emancipatorisch ideaal in wiens naam de heerschappij van politieke en economische elites werd aangevochten. Maar in de loop van de negentiende en twintigste eeuw werd dit begrip steeds vaker ingezet om de belangen van de geprivilegieerde minderheden te beschermen.”

Onderzoeksfocus: moderne geschiedenis, politieke geschiedenis, ideeëngeschiedenis

Annelien de Dijn is hoogleraar Moderne politieke geschiedenis en voorzitter van de afdeling Politieke geschiedenis van de Universiteit Utrecht. Haar onderzoek richt zich op de geschiedenis van het politieke denken in Europa en in de Verenigde Staten van 1700 tot nu. 

Vrijheid: een woelige geschiedenis

De Dijns eerste boek, French Political Thought from Montesquieu tot Tocqueville: Liberty in a Levelled Society werd in 2008 door Cambridge University Press gepubliceerd (paperback editie oktober 2011). Recent is haar tweede boek, Freedom: An Unruly History (Harvard University Press, 2020), waarin de veranderende betekenis van vrijheid van Herodotus naar het heden wordt onderzocht met lovende recensies ontvangen.

In haar boek bespreekt De Dijn 25 eeuwen denken over vrijheid in Europa en de Verenigde Staten. In de oudheid was ‘vrij zijn’ vooral een strijd om zelfbestuur, maar Amerikaanse, Franse en ook Nederlandse contrarevolutionairen in de achttiende en negentiende eeuw stelden een nieuw concept van vrijheid voor. Met de opkomst van de grote massa die steeds resoluter zijn rechten opeiste, veranderde ‘vrij zijn’ in ‘vrij zijn van overheidsbemoeienis’. Hoe democratischer en inclusiever de staat, hoe luider de roep onder conservatieve denkers om een geprivilegieerde minderheid te beschermen tegen de staat – in de naam van vrijheid.

• Persoonlijke website