Prof.dr. Leonard V. Rutgers is archeoloog en godsdiensthistoricus. Aan de Universiteit Utrecht bekleedt hij de leerstoel Late Oudheid. Zijn onderzoek richt zich op de geschiedenis en archeologie van de joodse Diaspora in Europa, op de oorsprong van het vroege christendom en op de geschiedenis van de joods-christelijke betrekkingen. Hij is vooral geïnteresseerd in migratie, diasporastudies, historische demografie, de culturele interactie tussen verschillende bevolkingsgroepengroepen, met bijzondere focus op de integratie van religieuze minderheden, identiteitsvorming, kwantificering, taalgebruik, epigrafie, archeologie als bron om geschiedenis te bestuderen, erfgoedbeheer en archeologische ethiek, en de analyse van rhetorische strategieën die gebruikt worden in het omgaan met "de ander."

In de loop van verschillende grote archeologische veldwerkprojecten die hij heeft uitgevoerd in de joodse en vroegchristelijke catacomben van Rome, heeft Rutgers verder een sterke interesse ontwikkeld in het toepassen van onderzoektechnieken afkomstig uit de "sciences." Beginnend met baanbrekend onderzoek op het gebied van de radioactieve koolstofdaring, zoals toegepast in de joodse catacomben van Rome en gepubliceerd in het tijdschrift Nature, hebben Rutgers en zijn team isotopenanalyse gebruikt om nieuw licht te werpen op de eetgewoontes van de eerste christenen in Rome. In zijn huidige onderzoek (details hieronder) probeert hij optimaal te profiteren van wat wel de derde revolutie in de archeologie wordt genoemd, namelijk de studie van aDNA. Rutgers is een groot pleitbezorger van interdisciplinair onderzoek. 

Tot slot doet Rutgers veel aan onderzoeksvalorisatie. Naast het schrijven van een populaire wekelijkse column in het Financieele Dagblad in de periode 2015-2018, heeft hij tot nu toe drie populair-wetenschappelijke boeken gepubliceerd, namelijk Onderaards Rome: Op zoek naar de wortels van het christendom in de catacomben van de Eeuwige Stad (2000), Israël aan de Tiber. Joods leven in het oude Rome (2023), en De klassieke wereld in 52 ontdekkingen (2018). Dit laatste boek, dat in 2019 de Homerusprijs voor het beste populair-wetenschappelijke boek op het terrein van de klassieken, is een bestseller.

Onderzoek

Momenteel geeft Rutgers leiding aan het project Genetic Legacies. Dit interdisciplinaire onderzoek, dat wordt  uitgevoerd in samenwerking met David Reich van de Harvard Medical School en een grote groep onderzoekers uit heel Europa, Israël, de VS en Canada onderzoekt de geschiedenis van de joodse migratie naar Europa vanuit een gecombineerd genetisch en historisch perspectief, gedurende een periode die loopt vanaf de eerste eeuw tot aan 1500. De voorlopige resultaten laten zien dat dit onderzoek een revolutionair nieuw licht gaat werpen op de geschiedenis van de onderlinge verhoudingen in Europa, en met name op het wel en wee van de belangrijkste minderheidsgroep in de Europese geschiedenis, namelijk de joodse gemeenschap. 

In verdere projecten houdt Rutgers zich bezig met 3D-imaging en onderzoek op het gebied van digitale geesteswetenschappen. Hij werkt mee aan het PEACE Portal (Portal of Epigraphy, Archaeology, Conservation and Education on Jewish Funerary Culture - een initiatief van O.P. Saar) en geeft leiding aan de ontwikkeling van een An Interactive Geo-Spatial Platform for Modelling Jewish Historical Migration--een FAIR IT project in samenwerking met het Digital Humanities Lab van de Universiteit Utrecht.

Publicaties

Rutgers schreef het bekroonde The Jews in Late Ancient Rome. Evidence of Cultural Interaction in the Roman Diaspora (2000), alsmede andere publicaties op het gebied van joods-christelijke betrekkingen, waaronder The Hidden Heritage of Diaspora Judaism (1998) en  Making Myths. Jews in Early Christian Identity Formation (2009). Verder heeft hij verschillende boeken uitgegeven, vaak in samenwerking met collega's, waaronder: The Use of Sacred Books in the Ancient World (1998), What Athens Has to Do with Jerusalem. Essays on Classical, Jewish and Early Christian Art and Archaeology in Honor of Gideon Foerster (2002), Letters in the Dust. The Epigraphy and Archaeology of Medieval Jewish Cemeteries (2023), Frontiers. The Transformation and Christianization of the Roman Empire between Center and Periphery. Proceedings of the 17th International Congress of Christian Archaeology (in druk), The Cambridge Encyclopedia of Late Antique Art and Archaeology en Languages of the Jews (beiden in voorbereiding).

 

Leeropdracht
Studie van de late oudheid, met name de interactie tussen joden, christenen en heidenen